گیاه زاموفیلیا، زاموفیلیا یا زامیفولیا در حال حاضر به یکی از معروف ترین و محبوب ترین گیاهان زینتی تبدیل شده است و افراد بسیاری برای طراحی دکوراسیون داخلی منازل از این گیاه استفاده می کنند. با قرار دادن این گیاه در محیط کار یا اتاق خواب به سلامت جسم و روح خود کمک کنید و انرژی منفی را از محیط دور کنید. مقاومت بالای این گیاه باعث شده است که به مراقبت چندانی نیاز نداشته باشد. با این حال شما می توانید با رعایت نکاتی ساده به زیبایی بیشتر این گیاه کمک کنید در این مقاله قصد داریم شما با این گیاه آشنا کنیم و شرایط نگهداری از آن را به طور کامل شرح دهیم، با گیاه نت همراه باشید.
معرفی گیاه زاموفیلیا
گیاه زاموفیلیا گیاهی همیشه سبز است و به صورت علفی رشد می کند. این گیاه دوره زندگی چند ساله دارد و جز خانواده گل شیپوریان محسوب می شود. زادگاه اصلی آن واقع در شرق آفریقا است که از جنوب کنیا تا جنوب شرقی آفریقای جنوبی را شامل می شود. قرن ها این گیاه گرمسیری تنها در آفریقا یافت می شد تا اینکه در سال ۱۹۹۶ میلادی گلخانه های هلندی واقع در آفریقای جنوبی شروع به پرورش و عرضه این گیاه به سراسر جهان کردند.
این گیاه با نام علمی Zamioculcas Zamiifolia شناخته می شود. دیگر نام های رایج این گیاه عبارت اند از: جواهر زنگبار (Zanzibar Gem)، گیاه زوزو (Zuzu Plant)، نخل زمرد (Emerald Palm)، گیاه جاودانه (Eternity Plant) و نخل شیپوری (Aroid Palm). این گیاه در ظاهر شبیه درختان نخل رشد می کند و به طور معمول ارتفاعی در حدود ۶۰ الی ۹۰ سانتی متر دارد. دارای ساقه های زیر زمینی بسیاری به نام ریزوم است. گسترش این ریزوم ها در خاک موجب افزایش برگ های گیاه می شود.
ساقه های گیاه زاموفیلیا دارای برگ های گوشتی هستند. برگ های آن معمولا به رنگ سبز براق دیده می شوند و طولی در حدود ۵ سانتی متر و عرضی در حدود ۳ سانتی متر دارند. ۹۱ درصد برگ های این گیاه از آب تشکیل شده است و بدین طریق آب را در خود ذخیره می کنند تا در مواقع لزوم از آن استفاده کنند. از اواسط تابستان تا اوایل پاییز گل های کوچکی در پایه ساقه ها شکوفا می شوند. این گل ها ظاهری قاشقی دارند و به رنگ شیری دیده می شوند. این گل ها معمولا در بین شاخ و برگ ها پنهان هستند به همین دلیل به راحتی قابل رویت نیستند.
معایب و مزایای گیاه زاموفیلیا
تحقیقات انجام شده توسط ناسا نشان داد که زاموفیلیا قدرت بالایی در پاکسازی محیط از سموم و آلاینده هایی مانند زایلن (xylene)، تولوئن (toluene) و بنزن (Benzene) دارد. در سال ۲۰۱۰ شایعاتی مبنی بر سرطان زا بودن این گیاه بیان شد به طوری که تا چندین سال افراد در هنگام دست زدن به این گیاه دستکش می پوشیدند تا اینکه طی یک سری تحقیقات این شایعات کاملا رد شدند.
با این حال تمام قسمت های این گیاه سمی است و خوردن آن باعث ایجاد علائمی مانند اسهال و استفراغ در افراد می شود. هر چند که لمس این گیاه مشکلی برای انسان به وجود نمی آورد اما در مواردی ممکن است شیره برگ ها موجب تحریک و سوزش پوست شود. از این رو بهتر است این گیاه را دور از دسترس کودکان و حیوانات خانگی مانند سگ و گربه قرار دهید.
انواع گیاه زاموفیلیا
این گیاه در سال های اولیه گسترش خود تنها به رنگ سبز موجود بود اما به تدریج رنگ ها و گونه های مختلفی از این گیاه به بازار عرضه شدند. برخی از گونه های گیاه زاموفیلیا عبارت اند از:
- زاموفیلیا سبز: قدیمی ترین گونه این گیاه محسوب می شود و در تمام نقاط جهان به وفور یافت می شود. این گیاه از گذشته تاکنون به عنوان یکی از محبوب ترین گل های ساختمانی مورد استفاده عموم قرار می گیرد.
- زاموفیلیا بلک: این گونه نیز نسبتاً جدید است و نسبت به سایر گونه های این گیاه بسیار کمیاب است. در زبان انگلیسی معمولا به آن زاموفیلیا کلاغ سیاه می گویند، این نام گذاری به علت رنگ برگ های آن است که به رنگ بنفش تیره یا سیاه دیده می شوند. این برگ ها معمولا در ابتدای رشد سبز رنگ هستند اما به مرور زمان تغییر رنگ می دهند.
- زاموفیلیا ابلق: این گونه دارای ظاهری خاص است از این رو در مقایسه با سایر گونه ها قیمت بالاتری دارد. برگ های این گیاه دارای رگه هایی به رنگ طلایی و کرمی هستند این گیاه رشد نسبتا کندی دارد و تکثیر آن به زمان طولانی نیاز دارد.
- زاموفیلیا کوتوله (زامیکرو): این گونه اندازه کوچکی دارد و ارتفاع آن در بیشترین حالت به ۵۰ سانتی متر می رسد. از لحاظ ظاهری بسیار شبیه گونه سبز هستند تنها تفاوت بین این دو در ضخامت برگ ها است. گونه زامیکرو در مقایسه با گونه سبز برگ های نازک تر و ظریف تری دارد. این گونه مناسب نگهداری در فضاهای کوچک تر است.
گیاه زاموفیلیا به چه روش هایی قابل تکثیر است؟
تکثیر از طریق تقسیم ریزوم
این روش در مقایسه با سایر روش ها از سرعت بالاتری برخوردار است و باید گیاه شما کاملا سالم و دارای اندازه مناسب باشد. این روش مناسب گیاه کوچک نیست زیرا که ممکن است آسیب های جدی به آن وارد شود. در مرحله اول چندین گلدان کوچک تهیه کنید و آن ها را با خاک مناسب پر کنید.
در مرحله بعد گیاه مادر را به آرامی از گلدان خارج و خاک اضافی اطراف ریزوم ها را پاک کنید. بعد از جدا کردن ریزوم های پوسیده به جستجوی نقاط تفکیک طبیعی بپردازید. در این روش باید تا حد امکان از کمترین برش استفاده شود. بعد از جدا کردن ریزوم ها آن ها را در گلدان بکارید و مراقبت های لازم را انجام دهید.
تکثیر از طریق برگ
در این روش چندین برگ را به وسیله یک چاقو تمیز و ضدعفونی شده از ساقه ها جدا کنید. تا حد امکان برگ را نزدیک به ساقه ببرید. سپس یک ظرف با عمق کم تهیه و آن را با خاک مناسب پر کنید. برگ ها را با زاویه ۴۵ درجه درون خاک قرار دهید این عمل باعث می شود دمبرگ ها که محل اتصال برگ با ساقه هستند به طور کامل درون خاک قرار گیرند.
بعد از کشت سطح خاک را مرطوب کنید و آن را با یک پلاستیک شفاف بپوشانید. جهت ایجاد فضای گلخانه ای و تهویه هوای مناسب چندین منفذ بر روی پلاستیک ایجاد کنید. برگ های کاشته شده را چک کنید و همواره سطح خاک را مرطوب نگه دارید. بعد از گذشت چند ماه غده هایی شبیه سیب زمینی در انتهای برگ ها ایجاد می شود، در این حالت برگ ها آماده انتقال به گلدان هستند.
تکثیر از طریق ساقه
در این روش ابتدا باید با یک چاقو تیز و تمیز چندین ساقه به طول ۵ الی ۷ سانتی متر از گیاه اصلی جدا کنید. ساقه ها باید نزدیک پایه بریده شوند و حداقل دارای چندین برگ باشند. سپس یک لیوان تهیه کنید و ۷ الی ۸ سانتی متر انتهایی آن را با آب پر کنید و قلمه ها را داخل آن قرار دهید. هر هفته آب قلمه را عوض کنید و آن را در محیطی به دور از گرما و نور خورشید نگه دارید. بعد از یک الی دو ماه قلمه ها ریشه دار می شوند در این حالت می توانید آن ها را به گلدانی با خاک مناسب منتقل کنید. برای جلوگیری از شوک زدگی به گیاه هفته های ابتدایی آن را مرتبا آبیاری کنید.
نحوه نگهداری از گیاه زاموفیلیا
نور
این گیاه بسیار کم توقع است و در شرایط نور کم آسیبی نمی بیند با این حال در نور کم رشد بسیار کندی دارد. از طرفی نور مستقیم آفتاب نیز برای این گیاه مناسب نیست و موجب آفتاب سوختگی گیاه خواهد شد. بهترین نور جهت رشد گیاه زاموفیلیا نور غیرمستقیم یا فیلتر شده خورشید است. همچنین تحقیقات نشان داده است که این گیاه تحت نور‌های مصنوعی یا لامپ های فلوئورسنت نیز به خوبی قادر به رشد است.
آبیاری
این گیاه آب را در برگ های خود ذخیره می کند از این رو به آب کمی نیاز دارد و در شرایط کم آبی به خوبی قادر به زندگی است. در حالی که آبیاری بیش از حد به گیاه لطمه می زند و باعث پوسیدگی ریشه ها می شود. به طور متوسط این گیاه را ۱۰ الی ۱۴ روز یک بار آبیاری کنید و اجازه دهید که بین دو آبیاری سطح خاک خشک شود. آب دهی باید به خوبی صورت بگیرد یعنی توپ ریشه کاملا خیس شود و آب اضافه از زیر گلدان خارج شود. اگر گیاه زاموفیلیا را در شرایط نور کم نگه می دارید آن را ماهی یک بار آبیاری کنید.
خاک
گیاه زاموفیلیا در اکثر خاک ها قابلیت رشد و پرورش دارد با این حال بهتر است در خاکی غنی، حاصلخیز و با زهکشی مناسب کشت شود. عدم زهکشی مناسب باعث پوسیدگی ریزوم ها می شود. خاک های مخصوص کاکتوس یا خاک های مخصوص گیاهان ساختمانی گزینه ای مناسب برای این گیاه محسوب می شوند و از زهکش مناسبی برخوردار هستند. همچنین می توانید با اضافه کردن ماسه، شن یا پرلیت به خاک، زهکشی آن را افزایش دهید.
رطوبت
این گیاه در رطوبت معمولی فضای خانه به خوبی قابل رشد است با این وجود در فصل زمستان با روشن شدن وسایل گرمایشی رطوبت کاهش می یابد. در این حالت می توانید با استفاده از دستگاه های بخور سرد یا گرم رطوبت را افزایش دهید.
دما
بهترین دما برای رشد گیاه زاموفیلیا بین ۱۵ الی ۲۳ درجه سانتی گراد است. این گیاه در دمای کمتر از ۸ درجه سانتی گراد دچار سرما زدگی می شود. اگر دمای محیط بیشتر از ۳۰ درجه سانتی گراد است برای جلوگیری از آسیب دیدن گیاه با یک اسپری برگ ها را آبپاشی کنید.
کود
گیاه زاموفیلیا به کود خاصی نیاز ندارد اما اگر خواستار افزایش رشد گیاه خود هستید می توانید در فصل تابستان ماهی یک بار به آن کود 20-20-20 اضافه کنید. کود را باید نصف قدرت توصیه شده به گیاه اضافه کنید. همچنین بهترین زمان جهت اضافه کردن این کود هنگام آبیاری است و بدین شکل مانع سوختن گیاه توسط کود خواهید شد.
تعویض گلدان
این گیاه در ۳ الی ۵ سال اولیه کاشت رشد بالایی دارد از این رو باید سالانه اقدام به تعویض گلدان کنید. برای جلوگیری از شوک زدگی به گیاه تعویض گلدان را در فصل بهار انجام دهید. گلدان انتخاب شده باید تنها یک سایز از گلدان فعلی بزرگ تر باشد. به طور مثال گلدان ۱۰ سانتی متری را با گلدان ۱۵ سانتی متری تعویض کنید زیرا گلدان بزرگ به نسبت آب بیشتری نیز نیاز دارد از این خاک دیرتر خشک می‌شود و ریشه آسیب می بیند.
از سوراخ بودن انتهای گلدان و زهکشی آن اطمینان حاصل کنید. سپس گیاه را به آرامی از گلدان خارج و ریزوم های آسیب دیده را جدا کنید و گیاه را درون آن قرار دهید. بعد از اتمام فرایند کاشت از فشار دادن خاک و متراکم کردن آن خودداری کنید و به آرامی گیاه را آبیاری کنید.
بیماری ها و روش های درمان آن
- زردشدن برگ ها: این مشکل در اثر آبیاری زیاد و عدم زهکشی مناسب به وجود می آید در موارد شدیدتر حتی ممکن است برگ ها قهوه ای شوند. برای جلوگیری از این موضوع مطمئن شوید که ۳ الی ۴ سانتی متر بالایی خاک خشک است سپس گیاه را آبیاری کنید.
- قهوه ای شدن نوک برگ ها: این بیماری به دلیل کمبود رطوبت در محیط پدید می‌آید برای درمان گیاه می توانید دمای محیط را کاهش دهید یا از دستگاه های بخور استفاده کنید.
- ایجاد لکه های قهوه ای روی برگ ها: این مشکل نیز بر اثر آبیاری بیش از حد یا بیماری های قارچی پدید می آید. در این حالت زهکشی گلدان را بررسی کنید یا به مدت ۷ روز به گیاه سم قارچ کش اسپری کنید.
- لوله شدن برگ ها: معمولا در اثر بالا بودن بیش از حد دما به وجود می آید در این حالت از بالا رفتن دمای محیط جلوگیری کنید و گیاه را به محیطی مرطوب انتقال دهید.
زاموفیلیا مورد حمله چه آفاتی قرار می گیرد؟
اگر چه گیاه زاموفیلیا مقاومت بالایی در برابر آفات دارد اما ممکن است مورد حمله آفات سخت جانی مانند کنه عنکبوتی یا شته قرار گیرد.
شته ها رشد گیاه را کند می کنند و مواد چسبناکی روی برگ ها ایجاد می کنند برای مبارزه با آن ها مخلوطی از آب، الکل، مایع ظرفشویی و سم را به گیاه اسپری کنید. کنه عنکبوتی بیشتر در فصل زمستان و در هنگام استفاده از وسایل گرمایشی به گیاه حمله می کند و در زیر برگ ها قرار دارد در این حالت باید سم کنه کش را به گیاه اسپری کنید.
سخن پایانی
همانطور که در این مبحث گفتیم گیاه زاموفیلیا مقاومت بالایی در برابر بیماری ها و آفات دارد و از طرفی به راحتی قادر به تحمل شرایط سخت مانند بی آبی است. این ویژگی ها در کنار زیبایی و ظاهر منحصر به فرد آن باعث محبوبیت بیشتر این گیاه در میان عموم شده است.
